Na 13 lutego 2019 r. zaprosiliśmy do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze przedstawicieli powiatowych urzędów pracy z województwa lubuskiego. Tematem spotkania były m.in. kwestie związane z realizowanymi przez PUP projektami w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój oraz Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020.
 
Pierwszym tematem poruszonym na spotkaniu była kwalifikowalność podatku VAT w projektach PO WER. Następnie zostały przedstawione założenia naboru projektów pozakonkursowych, który odbędzie się w 2019 r. w ramach RPO – Lubuskie 2020. Spotkanie było także dobrą okazją do wymiany doświadczeń we wdrażaniu programów unijnych przez urzędy pracy.
 
W dalszej części spotkania poruszano kwestię promocji Krajowego Funduszu Szkoleniowego i planowanego w roku bieżącym badania efektywności wsparcia udzielanego z KFS.
 
Następnie omówiono sposób oceny wniosków powiatowych urzędów pracy o dofinansowanie programów promocji zatrudnienia z rezerwy Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Odniesiono się do poszczególnych elementów oceny oraz wskazano na szczególne znaczenie planowanej i osiąganej efektywności projektów, za które łącznie można uzyskać 60% punktów. Temat związany był z ogłoszonym właśnie I naborem wniosków z rezerwy Ministra.
 
W kolejnym punkcie dyskutowano na temat cudzoziemców na lubuskim rynku pracy. W latach 2014-2018 wzrosła liczba wydanych przez wojewodę zezwoleń na pracę (z 1,6 tys. w 2014 roku do ponad 12 tys. w 2018 roku) oraz przyjętych przez powiatowe urzędy pracy oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcom (odpowiednio z ponad 11 tys. do ponad 102 tys.). Równocześnie w latach 2015-2018 wzrosła liczba cudzoziemców, odprowadzających składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (z 5,1 tys. do blisko 22 tys.).

Zdecydowaną większość cudzoziemców stanowią obywatele Ukrainy. Zarząd Województwa Lubuskiego zwraca szczególną uwagę na to zagadnienie. Biorąc pod uwagę skalę niedoborów pracowników, wzrost liczby zawodów deficytowych i rozmiary bezrobocia rejestrowanego za zasadne uważa podejmowanie inicjatyw na rzecz przyciągania pracowników z zagranicy (głównie z Ukrainy) oraz działań zapewniających dogodne warunki osiedlania się ich w województwie lubuskim. Powiatowe urzędy pracy uczestniczą w procedurze legalizacji ich pracy (w ramach informacji starosty, oświadczeń i zezwoleń na pracę sezonową).

Pomimo wielu trudności (kadrowych, finansowych, materiałowych) PUP realizują procedury z odpowiednią starannością w dogodnym dla stron terminie. W trakcie dyskusji wskazano na odczuwalną skalę oświadczeń dla pozoru (składanie kilku oświadczeń ze świadomością, że przyjedzie jeden cudzoziemiec) oraz dokumentów podrobionych (ujawnianych w toku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy lub Straży Granicznej – warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że każdy legalny wpis dokonywany jest w systemie informatycznym, do którego mają dostęp służby kontrolne).

Zwrócono uwagę na skalę dokonywanych zindywidualizowanych czynności administracyjnych (oświadczenia i zezwolenia są imienne i dotyczą ponad 100 tys. osób) oraz wyraźne braki kadrowe (ucieczka pracowników do lepiej płatnej pracy, przechodzenie na emeryturę), jak i sprzętowe i materiałowe (m.in. szybko zużywające się drukarki i konieczność drukowania kilkunastu stron dokumentów do jednego oświadczenia). Oczekiwania pracodawców są jednoznaczne – szybkie, bezproblemowe załatwienie sprawy. Niestety bez dodatkowych nakładów jest to niewykonalne.

Wskazano, że zgodnie z intencją Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej część wpłaty dokonywanej przez pracodawców (15 zł od sprawy) stanowiąca dochód samorządu powiatu (starosty) miała przyczyniać się do usprawnienia procedur (zapewnienia odpowiednich kadr i środków technicznych). Niestety niedoinwestowanie powiatowych urzędów pracy (zdarzają się przypadki ograniczania środków), przy stałym znacznym wzroście potrzeb pracodawców, przyczynia się do wydłużania kolejek i czasu na rozpatrywanie spraw.

W kwestii kontaktu osobistego powiatowe urzędy pracy, co zgodne jest z procedurami, mają kontakt przede wszystkim z pracodawcami lub agencjami zatrudnienia. Cudzoziemcy sporadycznie pojawiają się w urzędach (głównie są zainteresowani otwartymi ofertami pracy). Stąd działania na rzecz cudzoziemców mogą być realizowane przez PUP przede wszystkim za pośrednictwem pracodawców (swoistych „gospodarzy" goszczących cudzoziemców). Jednym z działań na teraz uznano upowszechnianie informacji (np. w formie ulotek dla pracowników i pracodawców), a w dłuższej perspektywie doinwestowanie powiatowych urzędów pracy i niwelowanie barier językowych (np. poprzez szkolenie językowe dla pracowników powiatowych urzędów pracy).
 
Po spotkaniu w szerokim gronie odbyło się spotkanie robocze z przedstawicielami powiatów o najwyższej stopie bezrobocia (krośnieński, międzyrzecki, strzelecko-drezdenecki). Rozmawiano o aktualnej sytuacji na lokalnych rynkach pracy, uwarunkowaniach przestrzenno-gospodarczych, możliwościach aktywizacji lokalnych rynków pracy oraz prowadzonej polityce promocji zatrudnienia.

W toku dyskusji zwracano uwagę na konieczność podejmowania inicjatyw punktowych, ukierunkowanych na niwelowanie konkretnych lokalnych problemów (np. brak możliwości dojazdu, niska motywacja do poszukiwania pracy, zbytnia konkurencyjność świadczeń socjalnych). Wskazywano na niską atrakcyjność oferowanych propozycji pracy (niskie wynagrodzenie przy wysokich wymaganiach kwalifikacyjnych), bliskość granicy (powiat krośnieński, np. miasto Gubin) lub większych ośrodków miejskich (dla powiatu krośnieńskiego – Zielona Góra, zaś dla powiatów międzyrzeckiego i strzelecko-drezdeneckiego – Gorzów Wielkopolski).

Zwrócono uwagę, że do długotrwałej poprawy sytuacji na tych rynkach pracy, konieczne jest podejmowanie systematycznych działań u podstaw (doradztwo zawodowe, szkolenia, staże), połączonych z wieloaspektowym oddziaływaniem na lokalną gospodarkę (ułatwianie inwestycji, poprawa transportu publicznego). Działania te powinny być podejmowane w możliwie szerokim partnerstwie (np. powiatowe urzędy pracy, powiatowe centra pomocy rodzinie, szkoły ponadpodstawowe, gminy, organizacje pracodawców, związki zawodowe, itd.), przy życzliwym wsparciu władz wojewódzkich. Ustalono, iż dobrą praktyką będzie utrzymanie możliwie stałego kontaktu i wymiany informacji w celu odpowiedniej koordynacji działań.